O nas
‘ROMANE DYVESA”
Od 28 lat Gorzów jest szczególnym miejscem w Europie. Tu odbywają się Międzynarodowe Spotkania Zespołów Cygańskich, nad którymi honorowy patronat od pierwszych edycji sprawował Minister Kultury i Sztuki , a od kilku lat Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji. Dlaczego ten festiwal odbywa się w Gorzowie? Na przełomie maja i czerwca 1947 r. do podgorzowskich Wieprzyc, wówczas jeszcze wsi, dotarł pierwszy tabor polskich Cyganów z dawnych kresów wschodnich. Były w nim artystyczne rodziny .Dębickich, Wajsów, Krzyżanowskich, Siwaków, Zielińskich, Jaworskich, , które wydały wielu znanych na całym świecie twórców i odtwórców kultury cygańskiej. W Gorzowie żyła i tworzyła najwybitniejsza poetka cygańska - Bronisława Wajs-Papusza. Tu istnieje Cygański Teatr Muzyczny „Terno”, który wspólnie z jego założycielem, Edwardem Dębickim, obchodzi w tym roku jubileusz 55-lecia działalności i pracy twórczej.
W Gorzowie od lat w symbiozie i wzajemnym szacunku żyją zgodnie Polacy i Cyganie. Dzieję się tak dzięki przenikaniu kultur, dzięki poznawaniu prawdziwej kultury, dzięki „Romane Dyvesa”. Utrwalanie i ochrona tradycji kulturowych Cyganów, inspirowanie twórców cygańskich i animatorów kultury do podejmowania działalności artystycznej, naukowej i edukacyjnej, służących pielęgnowaniu tożsamości tej grupy etnicznej, to główne cele „Romane Dyvesa” w Gorzowie.
W dotychczasowych edycjach spotkań wzięło udział ponad 160 profesjonalnych zespołów z większości krajów Europy oraz pozaeuropejskich, w tym kolebki cygańszczyzny - Indii. Na deskach gorzowskiego amfiteatru prezentowały się najwybitniejsze zespoły cygańskie, m.in. „Dżang”z Rosji, Teatr „Romathan” ze Słowacji, „Kalyi Jag” z Węgier, Boban i Marko Markovic orkestar z Serbii, Fanfare Ciocarlia z Rumunii, Rock Alice z Czech, Romano Drom z Węgier, Loyko z Rosji, Romafest z Rumunii, Raya z Norwegii, Balkan Rom z Bułgarii, Lelo Nika ze Szwecji, Ruska Roma z Rosji, Mahala Rai Banda z Rumunii, Bratsh z Francji, Anna Maria Amahi z Hiszpanii, Sovnakune Truby z Serbii, Leonsia Erdenko z Rosjiii, Sandor Deki Lakatos z Węgier i wiele innych, Gwiazdami festiwalu byli nie tylko artyści cygańscy, ale także Edyta Geppert, Kayah, Alosza Awdiejew, Krzysztof Krawczyk, Aida, Janusz Józefowicz oraz Natasza Urbańska z Teatrem „Buffo”, Edyta Górniak, Andrzej Piaseczny, Katarzyna Groniec.
Imprezie głównej - prezentacjom scenicznym - towarzyszą seminaria naukowe, spotkania z poezją cygańską, wystawy artystyczne, warsztaty taneczne. Stały się więc gorzowskie spotkania „Romane Dyvesa” miejscem, gdzie ogniskują się ważne dla Cyganów formy aktywności społecznej, artystycznej, twórczej, naukowej.
Międzynarodowe Spotkania Zespołów Cygańskich „ROMANE DYVESA” (Cygańskie Dni) zwane popularnie Festiwalem Kultury Cygańskiej to najstarsza tego typu impreza na Świecie odbywająca się w Gorzowie Wielkopolskim nieprzerwanie od 1989 roku. Nieprzerwanie również kierują nią Edward Dębicki kompozytor, wirtuoz akordeonu, aktor i autor oraz założyciel i szef (od 1955 roku) Cygańskiego Teatru Muzycznego „TERNO”, ale nade wszystko kustosz kultury cygańskiej. Od 23 lat zatem formuła tego niezwykłego festiwalu wymyślona przez Dębickiego, przedyskutowana i wsparta swego czasu zarówno przez Jerzego Ficowskiego jak i Mateusza Święcickiego łączy w sobie różnorodność, nowoczesność i otwartość z dbałością o kulturowy autentyzm i artystyczny poziom. Twarde warunki artystyczne stawiane przez jego szefa gościom kolejnych edycji z całego niemal świata (m.in. Indie, USA, Rosja, Bałkany, Hiszpania, Francja, Niemcy i Szwecja, Słowacja, Rumunia, Węgry, Rumunia) są za każdym razem owego poziomu gwarancją.
ROMANE DYVESA to najstarszy i najbardziej profesjonalny i ceniony festiwal cygański w Europie, odbywający się nieprzerwanie od 28 lat.